Tắc đường hay tắc tư duy?

 

Trong giao thông văn minh, mỗi lần tới chỗ rẽ, người ta luôn phải để ý biển báo, xem liệu mình có được ưu tiên. Nhưng với người Hà Nội, ngồi lên xe, mình là… nhất. Biết đâu, những người lên kế hoạch phát triển giao thông thủ đô cũng mắc bệnh đó, cả lúc trên đường lẫn trong tư duy. Vì thế, giao thông Hà Nội ngày càng tắc tỵ vì chả biết “đường” ưu tiên là gì.

Nhà báo Thạch Anh (Nguyễn Hồng Thạch, hiện là Tham tán Kinh tế của Sứ quán Việt Nam tại Mỹ) đã từng nghiên cứu rất kỹ về giao thông Hà Nội. Anh cho biết : Hồi năm 2000, anh từng mang biếu không ý tưởng của mình cho lãnh đạo thành phố là ông Hoàng Văn Nghiên.

Lúc đó, Hà Nội có khoảng 1 triệu xe máy. Giả sử chỉ có 1/3 chủ xe, tức khoảng 300.000 xe gắn máy có thể trả thuế 1 triệu VNĐ/năm để được lưu thông trên phố thì ngân sách đã có khoảng 300 tỷ đồng trong một năm.

Mạng lưới xe bus lúc đó được bù giá khoảng 60 tỷ. Đánh thuế 300.000 xe máy đủ để mở rộng 5 lần mạng lưới xe bus.

Tất nhiên, không phải ai cũng đủ 1 triệu đồng để đóng thuế hàng năm. Như vậy, chỉ có người giầu và thu nhập trung bình mới đủ tiền để lưu thông xe riêng. 

Người có tiền khi lựa chọn mua xe máy hay đi xe công cộng phải hết sức tính toán. Phương tiện công cộng hay cá nhân khi đầu tư và đưa vào lưu thông sẽ được sử dụng tối ưu bởi người chủ phương tiện.

Đương nhiên, xây dựng thành phố cũng phải đồng bộ. Những khu dân cư hàng vạn người cần có những bến xe bus đưa đón. Đó là một bài toán tổng thể về đô thị, không phải là một quyết tâm chính trị viết thành khẩu hiệu trên phố.

Rất đáng tiếc, nhà báo Thạch Anh gõ cửa bao nhiêu nơi công quyền, dù được tiếp ân cần, nhưng ý tưởng kia vẫn bị bỏ xó.

Anh thấy rằng, một gia đình ở thành phố đôi khi không đến mức quá cần thiết cũng kiếm 2-3 xe máy để trong nhà. Không có nhu cầu cũng phóng xe ra đường. Nếu phải đi xe bus, hoặc đóng thuế xe máy rất cao, người ta phải nghĩ rất kỹ, trước khi mua và bước ra đường.

Anh Thạch từng ở Singapore nên rất hiểu hệ thống giao thông đô thị và bài toán đặt ra cho con rồng châu Á này. Đất chật, người đông, nhưng Singapore ít tắc đường.

Bài toán đơn giản, có vẻ không công bằng. Nhà giàu đi xe hơi, nhà nghèo hãy chọn phương tiện công cộng. Một sự phân biệt đối xử ư ? Không hoàn toàn thế. Đó là giải pháp của mọi thời đại, mọi xã hội. Vì thật ra, chính sách đó đã lấy một phần của người giầu thông qua thuế, để cấp cho người nghèo dùng giao thông công cộng với giá rẻ vì được trợ giá.... 

....Biết đâu qui luật vàng trong phát triển giao thông của Singapore lại áp dụng tốt ở Hà Nội hay thành phố Hồ Chí Minh, đưa lại sự thông thoáng và trả lại sự công bằng trên đường cho tất cả mọi người.

Nếu không, mọi giải pháp chỉ là tình thế. Mà đã là tình thế thì không bao giờ giải quyết triệt để nạn tắc đường. Đi từ nhà đến văn phòng, thấy ngột ngạt trên phố cũng đủ làm người ta cảm thấy bế tắc trong tư duy, hết luôn cả sức sáng tạo. Niềm tin bị sụt giảm chính từ những nút cổ chai trong thành phố.

Tại thủ đô Washington DC  của nước Mỹ xe cộ đi lại như mắc cửi nhưng rất có hàng lối. Trên đường cao tốc hiện đại có đến 10 làn đường nhưng người ta vẫn có đường ưu tiên cho xe chở đông người với hiệu suất sử dụng phương tiện cao. Cũng lạ, ở cái xứ Mỹ này, chả thấy khẩu hiệu cổ động nào treo ngoài đường, thế mà giao thông của họ vẫn trật tự.

Không thể  “công nghiệp hóa, hiện đại hóa” trong lúc hệ thống giao thông hỗn loạn và tắc nghẽn.  

 

Hiệu Minh

Phải đi lại, vì đâu? 

 

Một yêu cầu công chứng, chứng thực hay đăng ký là một công việc rất đơn giản. Nhưng chính quyền quy định: đăng ký giao dịch bảo đảm trong vòng 10 ngày. Dân đến nộp hồ sơ, nhận giấy hẹn, 10 ngày sau quay lại. Mất 4 lượt đi lại. Nếu đăng ký nhanh hơn thì sao? Vậy là có thể chỉ cần 2 lượt đi lại, giảm 50% số lượt người dân đăng ký giao dịch bảo đảm. Chỉ cần một qui định cho các cấp chính quyền giải quyết ngay để người dân chỉ phải một lần duy nhất đến công sở Nhà nước.

Một cán bộ làm việc tại công sở, nếu biết rằng anh ta đến cũng chỉ tập hợp báo cáo, viết dự thảo…thì tại sao lại phải có mặt đúng giờ, ngồi tại phòng làm việc. Số này ít nhất cũng là 20% số công chức nhà nước có thể gửi kết quả đó từ nhà bằng đường Internet với chi phí rẻ và chất lượng hơn do không phải mất thời gian đi lại, trang điểm, trang phục… và cũng vì đó là thời điểm tuy duy tốt nhất trong ngày. 

 

Tôi cũng chứng kiến nhân viên làm việc tại nhà của một nước phát triển. Thậm chí nên tiến tới giờ làm việc tùy theo nhịp sinh học của từng cá nhân. Thủ trưởng các cấp nên cho phép các nhân viên hoàn thành nhiệm vụ ở bất cứ đâu không phải trong khuôn viên cơ quan. Quản lý công việc chứ đâu cần quản lý thời gian. Tất nhiên, tôi cũng loại trừ những nhiệm vụ phải giải quyết tại một địa điểm cố định.

Bán đảo Linh Đàm rất đẹp, là khu đô thị kiểu mẫu. Nhưng ở đây, trẻ em phải được bố mẹ đưa đi học quanh vùng. Muốn khám răng, lợi thôi mời lên phố bởi ở đây không có lấy một phòng khám bệnh trong khi lại một nhà văn hóa rất to. Bố trí một khu dân cư có đầy đủ các dịch vụ là việc của cấp chính quyền.

Văn hóa đi lại 

 

Các khu dân cư đen xen vào nhau thì không có tàu, xe nào phục vụ được. Vì dừng điểm nào người dân cũng không thể đi bộ về nhà mình. Quy hoạch khu dân cư tập trung và có đầy đủ các dịch vụ. Những khu vực giữa các khu dân cư sẽ được dần dần giải tỏa. Chính quyền bắt đầu từ hôm nay cũng chưa là quá muộn.

Đám cưới hỏi, trăm, ngàn người đi dự 1 người rồi cũng số đó đi dự người khác. Tôi nhớ có đôi bạn trẻ Tây tổ chức đám cưới đã hỏi“Liệu chúng con cưới nhau bố mẹ có đến dự được không?”. Dù lý lẽ gì đi nữa thì cưới xin có lẽ chỉ cần đến những bạn bè và họ hàng thân thiết. Các nhà lãnh đạo hãy nêu gương trước hết chỉ tổ chức công việc gia đình trong phạm vi họ hàng. 

 

Tết đến vài chục triệu lượt người di chuyển. Tết Nhâm Thìn năm nay một người phương Tây hỏi “Bạn làm gì?”. Mùng một nhà cha và họ nội, mùng hai nhà mẹ và họ ngoại, mùng ba…bạn Tây hỏi “Thế bạn nghỉ vào lúc nào?”. Nói thế chắc các Ông, Bà sẽ phản đối ngay vì đó là phong tục, là tập quán từ xưa. Nhưng dù sao thăm hỏi khi rỗi rãi, chuyện trò tâm sự bất cứ khi nào có dịp cũng vẫn tốt hơn nếu chỉ là thăm “xã giao” ngày tết.

Quá nhiều chợ cóc dẫn đến các bà, các cô đi chợ hàng ngày quá dễ dàng. Mặc dù nếu thực phẩm được cấp đông đúng cách thì cũng không khác thực phẩm tươi sống. Chính quyền nên dẹp các chợ cóc để người dân đi chợ hàng tuần.

Giảm phương tiện cá nhân cần phương tiện công cộng văn minh 

 

Mặc dù phương tiện công cộng và đường xá còn thiếu nhưng chưa bao giờ chính quyền kêu gọi đầu tư tư nhân. Nên đấu thầu công khai vận chuyển hành khách công cộng hiện nay và sự bù lỗ của nhà nước. Khi đó chúng ta sẽ có các xe buýt 2 tầng, điểm đỗ hợp lý, thái độ lái xe văn minh.

Chỉ cần nhà đầu tư được phép đặt tên cho công trình, được phép khai thác và nhận bù lỗ (nếu có) thì chúng ta sẽ có đường xe điện, cầu vượt. Chừng nào doanh nghiệp và cá nhân có cơ hội đầu tư, hãy cổ vũ họ làm. Các cấp chính quyền chỉ tập trung vào việc an ninh, xã hội. 

 

Tăng chi phí đi lại vào giá xăng dầu và hoàn toàn theo thị trường. Lựa chọn sử dụng phương tiện cá nhân hay công cộng do chi phí này quyết định. Không nên đánh vào chi phí tài sản. Hiện nay, vẫn còn rẻ so với sự chịu đựng chi phí của nhiều người.

Tôi chỉ điểm mặt vài nguyên nhân tắc đường và giải pháp cho nó. Ngoại trừ “tắc” tư duy, còn bất cứ “tắc” nào cũng sẽ có nhiều người đưa ra nguyên nhân và giải pháp. Xin phó giám đốc Sở đừng nói “Ít người có thể đưa ra giải pháp hay hơn là đổi giờ

1. Thùy Dương