Lời khuyên của Đường Thái Tông cho Việt Nam

Hỗm rày đọc những tin tức về tội phạm ở Sài Gòn (và VN nói chung) thấy hơi sợ sợ. Thời đại này ra đường là có thể có nguy cơ bị hành hung hay thậm chí bị giết chết. Có khi những cái chết rất vô duyên và vô lí. Có khi chỉ vì một cái nhìn cũng bị gây sự và … chết. Nếu chỉ một vài trường hợp cá biệt thì khó nói gì, nhưng đằng này những sự kiện như thế xảy ra khá thường xuyên từ Bắc chí Nam, nên không thể nói là ngẫu nhiên được. Không ngẫu nhiên tức là có hệ thống. Nhiều người nhận
 định rằng VN đang trong thời mạt vận? 

Tôi cứ bị ám ảnh bởi câu nói của bà mẹ của tên tướng cướp chặt tay người để cướp điện thoại. Bà ấy nói đại khái là tụi bây ăn ngập đầu, còn con tao chỉ vì cái điện thoại mà phải bị tử hình. Có thể chúng ta không đồng ý với cách nhìn và so sánh của bà, nhưng ít ra câu đầu thì bà có nhiều người đồng tình. Bất công xã hội có thể dẫn đến những hệ quả khôn lường.

Chuyện VN ngày nay làm tôi nhớ đến chuyện bên Tàu thời Đường. Có lẽ nói không ngoa rằng thời Đường là thời hưng thịnh nhất trong lịch sử Tàu, một phần nhờ du nhập Phật giáo, nhưng một phần nhờ vào minh quân là Đường Thái Tông. Ông này khởi đầu sự nghiệp cũng thuộc vào loại “kinh khủng”, giết cả anh em ruột dám thách thức ngôi báu của ông, đem binh đi xâm lấn hết nơi này đến nơi khác. Nhưng đùng một cái, giống như Trần Nhân Tông bên ta, Thái Tông từ bỏ chiến tranh, đuổi hết cung nữ, quay về với sự học và tập trung xây dựng kinh thành Trường An. Có một câu ông nói làm tôi nhớ hoài là “Soi gương bằng đồng thì chỉ sửa lại được mũ tóc; soi gương tiền nhân thì có thể đoán trước được lúc nào quốc gia thịnh hay suy”.

Kinh thành lúc đó mới sau chiến tranh nên khá loạn và tội phạm rất nhiều. Các đại thần tâu với Thái Tông là nên ra luật pháp thật nghiêm để trừng trị tội phạm. Nhưng Thái Tông nghĩ khác, ông cho rằng tội phạm bắt nguồn từ sưu cao thuế nặng, quan tham nhũng và hối lộ, và không nghĩ đến dân. Ông nói: “Giảm chi tiêu đi, giảm thuế cho dân đi, dùng những quan lại liêm khiết, lo cho dân đủ ăn đủ mặc, như vậy diệt được trộm cắp công hiệu hơn là dùng những hình phạt nghiêm khắc nhất”. 

Câu nói của Đường Thái Tông hơn 1600 năm trước xem ra rất thời sự ở VN ngày nay. Người Việt hiện nay chịu đủ thứ loại thuế và phí (một số phí rất vô lí). Quan tham thì ngay cả Chủ tịch Nước cũng phải thốt lên là như “bầy sâu”. Không ngạc nhiên khi khoảng cách giữa người nghèo và giàu càng ngày càng lớn. Đó là môi trường lí tưởng cho tội phạm, vì họ nghĩ các ông ăn được thì tôi cũng phải ăn được, có khác chăng là phương tiện thôi (giống như suy nghĩ của bà mẹ của tên tướng cướp nói). Đặt ra điều luật khắt khe hay bỏ tù tội phạm thường được các quan chức lãnh đạo ưa dùng vì nó đơn giản và gọn, nhưng sẽ không giải quyết được cái gốc của vấn đề. Làm như lời khuyên của Đường Thái Tông thì rất khó nhưng làm như thế mới giải quyết được cái gốc của vấn đề.

Nguyễn Văn Tuấn